Ekran telewizora lub komputera wprowadza bardzo często członków rodziny w „elektroniczną samotność”. Tzw. „uzależnienie ekranowe” polega na tym, że widz chętnie wchodzi w relacje z postaciami telewizyjnymi, czy bohaterami gier komputerowych, śledzi ich losy, martwi ich kłopotami – rezygnując z rzeczywistego spotkania, rozmowy i przyjaźni.

95% dzieci w Polsce na pytanie: „Co robisz wspólnie z rodzicami?” bez chwili zastanowienia odpowiada: „Oglądam telewizję”. Bardzo dużo zależy od nas dorosłych - od tego, jakiego używania mediów nauczymy naszych wychowanków. Problemy wychowawcze bywają często związane z innymi uzależnieniami, lekceważonymi czy zupełnie niedostrzeganymi przez dorosłych.
Do tych zjawisk należy niewątpliwie uzależnienie od tzw. mediów, czyli środków masowego przekazu: prasa, radio, telewizja, filmy.

Niewątpliwie największe zagrożenie dla funkcjonowania psychicznego i fizycznego dziecka niesie komputer i Internet.

Przygoda z komputerem zaczyna się zupełnie niewinnie: najpierw ciekawość i fascynacja, która przy aprobacie rodziców prowadzi do rezygnacji z dotychczasowych form spędzania wolnego czasu. Wkrótce używanie komputera staje się główną formą aktywności dziecka. Po pewnym czasie, w przypadku braku dostępu do komputera pojawiają się u dziecka wybuchy agresji, apatia, rozdrażnienie, co z kolei powoduje konflikty z najbliższymi. Wspólne spacery z dzieckiem , rozmowy o problemach, książkach stają się dla niego nudne. Wśród rówieśników wiodącym tematem są bohaterowie gier komputerowych. Komunikacja między dziećmi przyjmuje charakter monotematyczny. Końcowym efektem uzależnienia od komputera, a w szczególności gier komputerowych mogą być: wzrost agresji wobec innych osób, chęć bezwzględnego podporządkowania sobie innych, egocentryzm, nastawienie wyłącznie na zaspokajanie własnych potrzeb, niski poziom empatii, brak zrozumienia i tolerancji, zbyt duża impulsywność w działaniu, trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych, obojętność, itp. Gry oparte na przemocy mają wpływ na kształtowanie negatywnych cech charakteru: brak tolerancji, egoizm, nastawienie na rywalizację a nie współpracę, obojętność, agresja, bezwzględność, trudności w kontaktach społecznych, brak zainteresowań, brak organizacji czasu wolnego, itp.

Telewizja jest jednym z najpopularniejszych środków masowego przekazu. Podczas oglądania telewizji najbardziej cierpią dzieci. Wynika to z właściwości ich psychofizycznego rozwoju. Agresywne dźwięki, migocący ekran powodują zaburzenie prawidłowego rozwoju zarówno sfery psychicznej szeroko rozumiane nerwice, jak i fizycznej np. wady wzroku, skrzywienia kręgosłupa itp. Wskutek długotrwałego oglądania telewizji oraz programów, które nie wnoszą pozytywnych wartości w świat dziecka, dochodzi do przedwczesnego rozwoju psychicznego, który w tym wieku zawsze następuje kosztem rozwoju fizycznego. Dziecko ma mniej czasu na swobodne zabawy na powietrzu, przyzwyczaja się do tego, że bodźce  i treść przeżyć otrzymuje bez własnego wysiłku za naciśnięciem guzika. Mali widzowie głęboko przeżywają obrazy niosące ze sobą duży ładunek emocjonalny. Drastyczna treść programów może stwarzać napięcie nerwowe zaburzające poczucie bezpieczeństwa np. oglądanie programu W11 lub Detektywi. Bierna obserwacja jeszcze bardziej potęguje ten stan. Dziecko wie, że nie może nic zrobić i staje się również obserwatorem w życiu. Programy niezrozumiałe dla dziecka mogą być przyczyną występowania lęków i męczących snów np. szeroko rozumiane filmy typu horror i kryminał. Często nierzeczywistość oglądana staje się dla dziecka bliższa i bardziej zrozumiała niż życie realne.

W wieku rozwojowym należy brać pod uwagę również inne czynniki wpływające destrukcyjnie na kształtowanie się rozwoju naszego dziecka. Do nich możemy zaliczyć:

• Zaburzenia komunikacji, gdyż dialog z ekranem jest zawsze jednostronny.
• Oderwanie od realnego życia poprzez wypełnienie go treściami telewizyjnymi.
• Kształcenie podatności na sugestię i bezkrytyczność.
• Wytwarzanie sztucznych potrzeb (reklamy telewizyjne).
• Wzbudzanie zachowań agresywnych, fobii, lęków związanych z treściami oglądanych programów i filmów.

Rady dla współczesnego rodzica

1. Opracować  wspólnie z innymi członkami regulamin korzystania z komputera i telewizji.
2. Konsekwentnie zakazywać  oglądania programów niedozwolonych dla dzieci, wyjaśniać  swoje stanowisko.
3. Kontrolować dziecko w czasie pracy przy komputerze, zwracać uwagę na to, w jaki sposób korzysta z Internetu.
4. Nie pozwalać  na instalowanie gier pokazujących przemoc, drastyczne postawy, promujących negatywne postawy.
5. Zainstalować w domowym komputerze programy i systemy filtrujące zasoby Internetu - ograniczy to w dużym stopniu dostęp do treści niepożądanych.
6. Zachęcać dziecko do działania - programy edukacyjne nie tylko należy oglądać, warto je także przedyskutować i przeanalizować z dzieckiem.
7. Nie uciekać  od trudnych rozmów, do znudzenia upominać dziecko i uzmysławiać  mu zagrożenia wynikające z wpływu mediów.
8. Sprawdzić, jakie czasopisma czyta  dziecko – zaprenumerować  mu takie, które uznacie Państwo  za wartościowe.

Dozowanie mediów jest w wychowaniu dziecka konieczne, ale możliwe tylko dla tych rodziców, którzy sami są wolni od uzależnienia na przykład od telewizora. Jeśli rodzic wracając do domu najpierw włącza telewizor, to nie jest w stanie dać dobrego wzorca swojemu dziecku.
Rodzice powinni rozmawiać z dzieckiem o programach, które ono ogląda, o grach, którymi się bawi. Przez omawianie z dzieckiem tego, co obejrzało, rozwijamy jego pamięć, uczymy je właściwego dokonywania wyborów między dobrem a złem, poznajemy nasze dziecko, pomagamy mu porządkować wiadomości. Poświęćmy znacznie więcej czasu na to, aby wprowadzić dziecko w świat rzeczywisty. Jeśli rodzice pokazują i wyjaśniają dziecku świat, nie chce ono spędzać całych dni przed ekranem, nie czuje się samotne i zagubione.

ZASADY KORZYSTANIA Z TELEWIZJI I KOMPUTERA

1. Nadzorujmy treść programów telewizyjnych oraz gier komputerowych.
2. Ograniczmy dziecku oglądanie TV i korzystanie z komputera do 1 godz. dziennie, a od 12 roku życia do 2 godz. dziennie.
3. Dokonujmy wyboru oglądanych programów.
4. Zwróćmy uwagę na obowiązki dziecka, potem przyjemności.
5. Dziecko nie może odrabiać lekcji przy włączonym komputerze lub telewizorze.
6. Rozmawiajmy z dziećmi na temat oglądanych programów i zagrożeń jakie wynikają z bezrefleksyjnego inspirowania się postaciami ze świata mediów.
7. Pamiętajmy, że powyższe regulacje są potrzebne nie tylko dzieciom, ale i dorosłym. Dzieci biorą z nas przykład.

Maciej Wyrzykowski